Шымкент қаласында пошталық жөнелтілімдерге жүргізілетін бақылау жұмыстары жыл сайын күшейіп келеді. Өйткені қазіргі таңда есірткі заттарының заңсыз айналымы тек көшедегі жасырын сауда арқылы ғана емес, сонымен қатар пошталық қызметтерді, жедел жеткізу жүйелерін, логистикалық компанияларды қылмыстық мақсатта пайдалану арқылы жүзеге асуы жиілеген.

Мұндай әрекеттердің алдын алу, қылмыстық топтардың жолын кесу және қала аумағына есірткі мен психотропты заттардың заңсыз енуіне тосқауыл қою полиция департаментінің басты міндеттерінің бірі. 

Осы мақсатта Шымкент қаласының полиция қызметкерлері тұрақты түрде профилактикалық іс-шаралар жүргізіп келеді. Бұл жұмыстар тек жедел-іздестіру бағытында ғана емес, стратегиялық әріптестік пен түрлі мекемелермен бірлескен әрекеттер арқылы жүзеге асады. Сол бағыттағы кезекті іс-шара қалада орналасқан «Қазпошта» АҚ Түркістан облысы бойынша филиалының пошта сұрыптау-тасымалдау басқармасында өтті. Таңертеңгі жұмыс уақыты бастала салысымен пошталық орталықтағы әдеттегі қарбаласқа полиция қызметкерлері қосылып, арнайы тексеру шарасын ұйымдастырды. Пошта қызметкерлері қап-қап жіберілімдерді қабылдап, сұрыптап, бағыттап жатқанда, полиция инспекторлары мен кинологиялық қызмет мамандары күдік тудыруы мүмкін кез келген сәлемдемені мұқият бақылап отырды. Бұл тексеру жоспарлы болғанымен, кездейсоқ элементтер көп. Кез келген сәтте күдікті сәлемдеме анықталуы мүмкін, сондықтан әр қызметкер барынша қырағы болуға міндетті.

Тексеруге Кинологиялық қызмет орталығының «Аша» атты қызметтік иті қатысты. Тәжірибелі иттің рөлі мұндай іс-шараларда айрықша. «Аша» есірткі заттарының иісін анықтауға жаттықтырылған, бірнеше жылдық тәжірибесі бар, көптеген операцияларға қатысқан кәсіби ит. Оның иіс сезу қабілеті адам мүмкіндігінен әлдеқайда жоғары екені белгілі, сондықтан қызметтік иттердің көмегі есірткі контрабандасына қарсы күресте таптырмас құрал болып саналады. Пошта орталығында «Аша» сәлемдемелер арасында еркін қозғалып, қызметкерінің нұсқауымен әрбір қапшықты, қорапты, конвертті мұқият иіскеп тексеріп шықты.

Кинолог мамандардың айтуынша, есірткі және психотроптық заттарды жасыруға тырысатын қылмыскерлер түрлі айла-тәсілдерді қолданады. Өткір иісті тауарлармен бірге жіберу, вакуум қаптамаларды пайдалану, бірнеше қабатпен қаптап қою, пошта жәшіктерін үшінші тұлғалардың атына рәсімдеу және тағы басқа. Дегенмен, мұндай әрекеттердің бәрін арнайы дайындықтан өткен қызметтік итті алдай алмайсыз. «Ашаның» міндеті күдік тудыратын иісті сезсе, бірден белгі беру. Ал кинологтар сол белгілерге қарап, нақты сәлемдемені жеке тексеруге жібереді. Осы жолғы тексеру жұмыстары да дәл сондай мақсатта ұйымдастырылды есірткі контрабандасының жолын кесу, сондай-ақ өзге де заңға қайшы заттардың поштамен тасымалдану деректерін анықтау. Өйткені пошталық жөнелтілімдер арқылы тек есірткі ғана емес, суық қару, психобелсенді дәрі-дәрмектер, жалған құжаттар, тыйым салынған техникалық құрылғылар секілді заттарды жіберуге әрекет жасайтындар да бар. Ал пошта қызметі тәулігіне мыңдаған сәлемдеме қабылдап, түрлі аймақтарға жөнелтетін болғандықтан, барлық тәуекелдерді бірдей бақылап отыру оңай емес. Сондықтан полиция мен пошта қызметінің бірлескен жұмысы аса маңызды.

Бұл тексеру бір күндік шара емес, «Қазпошта» АҚ құрылымдық бөлімдері мен Шымкент қаласының полиция департаменті арасында бекітілген арнайы жоспар негізінде тұрақты жүргізіліп келеді. Жоспарға сәйкес, пошта сұрыптау орталықтарында белгілі бір мерзімдерде алдын алу рейдтері ұйымдастырылады. Мұндай іс-шаралар күтпеген уақытта да өткізілуі мүмкін. Себебі қылмыскерлерге алдын ала жарияланған тексерістен пайда жоқ, ал тосыннан жасалған бақылау нағыз нәтижеге жеткізеді.

Пошта орталықтарындағы қызметкерлер де бұл жұмыстың маңызын жақсы түсінеді. Олардың айтуынша, полициямен бірлескен іс-шаралар қауіпсіздікті күшейтеді, күмәнді сәлемдемелерді анықтау мүмкіндігін арттырады және өздерін де жауапты сезіндіреді. Қызметкерлерге арнайы нұсқаулықтар беріліп, күдікті қаптамалардың белгілері түсіндіріледі: шамадан тыс ауыр немесе жеңіл қораптар, мекенжайы дұрыс көрсетілмеген хаттар, жеткізу құны күмән туғызатын жөнелтілімдер, иісі бар немесе нашар қапталған сәлемдемелер сияқты белгілерге ерекше назар аударылады.

Ал полиция департаментінің мәліметінше, соңғы жылдары қылмыскерлер поштаны пайдалану арқылы есірткі тасымалдау әрекетін жиі жасай бастаған. Бұл әдістің кеңеюіне бірнеше себеп бар: біріншіден, қылмыскерлер адамның қатысуын азайтып, бақылаудан жалтарғысы келеді; екіншіден, халықаралық пошталар арқылы шетелден келген сәлемдемелерді толық тексеру күрделі процесс болғандықтан, олар әлсіз тұстарды пайдалануға тырысады; үшіншіден, онлайн сауданың дамуы сәлемдемелер көлемін арттырып, бақылауды қиындатады. Сол себепті пошта орталықтарында жан-жақты тексерудің маңызы ерекше.

«Аша» қызметтік итінің жұмысын көрген әр адам оның кәсібилігіне тәнті болары сөзсіз. Ол қораптар арасынан жылдам жүріп, иіс сезу қабілетін барынша пайдаланады. Иттің әр қимылын кинолог жіті бақылап, қажет болған жағдайда белгі береді. Мұндай тексерулердің нәтижесінде бұрын бірнеше рет заңсыз жіберілімдер анықталған жағдайлар болған. Сондықтан бұл жолғы іс-шара да қауіптің алдын алу шарасы ретінде өте маңызды. Пошта орталығындағы тексеру аяқталған соң, полиция қызметкерлері бұл жұмыстардың қала аумағындағы жалпы құқықтық жағдайды жақсартуға оң әсер ететінін атап өтті. Есірткі айналымының жолын кесу дегеніміз тек қылмыскерлерді ұстау ғана емес, ол қоғамды, әсіресе жастарды сақтап қалу. Өйткені есірткі көбіне жасөспірімдер мен жастар арасында таратылады, ал олардың өмірі елдің болашағы. Заңсыз жіберілімдерге жол бермеу арқылы полиция жүздеген жасты қауіпті қадамнан сақтап қалуы мүмкін.

Бұл тексерулердің тағы бір маңызды қыры - халықты ақпараттандыру. Желі арқылы тауар сатып алатындар да, сәлемдеме алатындар да, жіберетіндер де өз құқығы мен міндетін, сондай-ақ заң бұзушылықтың салдарын түсінуі керек. Пошта қызметін қылмысқа пайдалану тек қылмыскердің ғана емес, бейхабар адамды да жауапкершілікке тартып қоюы мүмкін. Мысалы, біреудің атына жөнелтілген сәлемдеме ішінде заңсыз зат болса, азамат оған мүлде қатысы болмаса да, тергеуге шақырылады. Сондықтан әркім сәлемдеме қабылдағанда немесе жібергенде барынша мұқият болуы қажет.

Полиция департаменті баспасөз хатшысы Бағлан Тұрапбайқызы: «Бүгінгі тексеру жұмыстары біздің күнделікті атқаратын қызметіміздің бір бөлігі ғана. Есірткі мен психотропты заттардың пошталық арналар арқылы таралу қаупі соңғы жылдары күшейіп келеді. Сондықтан біз үшін әр жіберілімнің қауіпсіздігіне көз жеткізу аса маңызды. Қылмыскерлер көбіне поштаны пайдалану арқылы өздерін жасырамын деп ойлайды, бірақ біздің міндет дәл сол жасырын схемалардың жолын кесу. Кинологиялық қызметтің рөлі бұл жерде ерекше. «Аша» сияқты дайындықтан өткен иттер кез келген жасырылған затты, қандай қаптамамен бүркемелесе де, анықтай алады. Сол себепті бүгінгі тексеруді қызметтік итпен бірге өткізу біздің тиімділігімізді бірнеше есеге арттырады. Қазір поштамен жолдайтын сәлемдемелер саны мыңдаған. Әр қаптаманы қолмен тексеру мүмкін емес, ал қызметтік иттің сезімталдығы бізге көп көмектеседі. Пошта арқылы келетін заңсыз заттарды тоқтату тек қылмыстың алдын алу емес, бұл ең алдымен азаматтарымыздың, әсіресе жастардың амандығын сақтау. Есірткіні, психобелсенді дәрілерді немесе тыйым салынған құрылғыларды заңсыз түрде тасымалдау ауыр қылмыс. Оның зардабын көбіне қарапайым адамдар тартып жатады. Сондықтан біздің мақсатымыз заңсыз әрекетті жүзеге асырғандарды анықтап қана қою емес, қоғамға келетін зиянды болдырмау. Біз «Қазпоштамен» бірлесіп жұмыс істеп келеміз, және бұл тексерулер жүйелі түрде жалғасады. Пошта қызметкерлерінің де қырағылығы жоғары. Олар күдікті жіберілімді байқаса, бірден бізге хабарлайды. Бұл ортақ жауапкершілік. Қауіпсіздік тек полицияның ғана жұмысы емес, қоғамның барлық мүшесінің міндеті. Сондықтан тұрғындарға үндеу жасаймын: қандай да бір сәлемдеме жіберсеңіз немесе алсаңыз, оның мазмұны мен заңдылығына әрдайым мұқият болыңыздар. Бейтаныс адамның атынан келетін немесе өзіңіз күтпеген жөнелтілімдерден күмәнданған дұрыс. Қоғамды қауіпті заттардан қорғау бәріміздің ортақ парызымыз. Біз өз тарапымыздан бұл жұмысты тоқтатпаймыз, ал сіздерден тек заңға құрметпен қарауды сұраймыз», – деді.

Шымкент қаласының полиция департаменті алдағы уақытта да мұндай алдын алу шараларын жалғастыра беретінін мәлімдеді. Себебі құқық бұзушылықтың алдын алу үздіксіз жұмыс. Қылмыспен күресте кешіктіруге болмайды, ал профилактика уақытынан бұрын жасалса ғана нәтиже береді. Пошта орталықтарындағы тексерулердің жиі өтуі қылмыскерлерге нақты белгі береді: заңсыз әрекет ешқашан жасырын күйде қалмайды, міндетті түрде әшкереленеді. Жалпы, «Қазпошта» мен полиция департаментінің бірлескен іс-шаралары қаланың қауіпсіздік жүйесіндегі маңызды тетікке айналды. Әр мекеме өз саласында жұмыс істей отырып, қоғамның тыныштығын қамтамасыз ету үшін ортақ жауапкершілікті бөліседі. Пошта орталықтарындағы тексерулер сол жауапкершіліктің нақты көрінісі. Мұндай жұмыстар жалғасқан сайын қала аумағына заңсыз заттардың ену мүмкіндігі азайып, құқықтық тәртіп нығая беретіні анық.

Бұл жолғы тексеру жұмыстары да өз мақсатында өтті: пошта жіберілімдерінің барлығы мұқият бақылаудан өтіп, заңсыз заттарды жасырын тасымалдауға еш мүмкіндік берілмеді. Полиция қызметкерлері мен «Қазпошта» мамандарының бірлескен кәсібилігі арқасында қала қауіпсіздігі бір сатыға күшейді. Мұндай үйлесімді жұмыс қоғамға да, мемлекетке де қажет. Өйткені қауіпсіз орта кез келген қаланың дамуының негізгі көрсеткіші. Осы мақсатта жасалған әрбір алдын алу шарасы адамдардың амандығы үшін жасалған нақты қадам.

Аида ӨТЕП